Biểu tình là một hoạt động
chính đáng và không thể thiếu trong một xã hội dân chủ, văn minh. Các tiến bộ
xã hội có được cũng là nhờ một phần vào các hoạt động biểu tình. Đảng Cộng sản
Việt Nam (ĐCSVN) cũng đã đòi quyền biểu tình từ rất sớm. Trong một văn kiện có
tên “Những nhiệm vụ cần kíp của những người cộng sản Đông dương” viết khoảng năm 1929, ĐCSVN đã nhấn mạnh: “Trong
cuộc vận động quần chúng cần phải cổ động cách mạng ngoài đường, trong các đám
đông, tổ chức mít tinh, trong nhà máy, không cần xin phép trước, phá trật tự cảnh
sát, tổ chức các cuộc mít tinh và các cuộc biểu tình.” [i] Hơn 80 năm đã trôi
qua, nhưng hiện quyền biểu tình của người dân Việt Nam vẫn chưa được bảo vệ và
tôn trọng dưới chính sự lãnh đạo của ĐCSVN.
Như Cây Tre Việt Nam
trân trọng giới thiệu một bài viết – kinh nghiệm nhỏ về biểu tình:
Hành
động bất bạo động trực tiếp
“Hành động Bất bạo động
Trực tiếp” (Non-Violent Direct Action) (HĐTT) là những hành động có những đặc
tính cơ bản là: đối đầu, ở nơi công cộng (công khai), có khả năng gây gián đoạn
một hoạt động nào đó và có thể là bất hợp pháp. HĐTT có thể thực hiện bằng nhiều
hoặc ít người. HĐTT có hiệu quả nhất khi được tính toán kỹ, khi cách tiến hành
hấp dẫn được dư luận đối với sự bất công và khi các cách thức đòi hỏi sự thay đổi
khác đã được thực hiện nhưng không có kết quả.
HĐTT đã được sử dụng để
tạo ra các tiến bộ lớn cho xã hội. Các nhà hoạt động nổi tiếng như Martin
Luther King, Ghandi và Rosa Parks đều đã sử dụng HĐTT trong cuộc đấu tranh bất
bạo động của họ. Lịch sử nhân loại đã cho thấy HĐTT làm cho mọi người chú ý đến
các bất công của xã hội và giúp cho các phong trào tiến bộ phát triển.
Mỗi khi nhóm của bạn
nghĩ đến HĐTT, bạn cần phải xem xét kỹ 4 vấn đề sau:
-
HĐTT sẽ đưa phong trào của bạn tiến lên
hay lùi lại?
-
Bạn sẽ được hậu thuẫn rộng rãi?
-
Bạn có thuyết phục được người khác về sự
cần thiết của HĐTT?
-
Bạn đã sẵn sàng để giải quyết các khó
khăn khi có rắc rối chưa?
Hãy để tất cả mọi người
thể hiện những suy nghĩ, băn khoăn, sợ hãi và kinh nghiệm của họ. Trước khi thực
hiện bất kỳ hành động nào bạn nên xem lại các khả năng hành động khác đã được đề
cập, nghiên cứu. Nếu sau tất cả những xem xét, lắng nghe đó mà bạn vẫn thấy HĐTT
là cần thiết thì đây là một số điều mà bạn cần phải lưu tâm tiếp:
1. Tâm điểm của Hành động:
Đâu là vấn đề bạn muốn nhấn mạnh, làm nổi bật? Ai, nhóm người nào bạn muốn kêu
gọi sự chú ý? Nếu bạn muốn phản đối một điều gì thì công sở, trụ sở, tòa nhà
nào bạn sẽ hướng hành động vào? Bạn phải
chắc chắn là tòa nhà đó đang làm việc và những người mà bạn muốn gửi thông điệp
tới đang có mặt ở trong đó và bạn cần phải biết rõ đường đi, các cửa ra vào và
các văn phòng ở trong đó. Phải tránh mọi hành động không hiệu quả.
2.
Thời
điểm hành động: Đừng hành động nếu thời điểm chưa thuận
lợi. Bạn nên dùng thời gian để xây dựng cơ sở hậu thuẫn cho đủ mạnh hơn là hành
động vội vã. Nếu vấn đề vẫn đang trong giai đoạn đàm phán thì đó chưa phải là
lúc cần đến HĐTT, trừ khi những người đàm phán ngăn cấm những đề nghị của bạn
và gây thêm rắc rối cho bạn. Ví dụ, các sinh viên ở một trường đại học, những
người ủng hộ bảo vệ môi trường, đã tiến hành biểu tình sau khi ban giám hiệu
nhà trường từ chối gặp họ và không đếm xỉa đến các dữ liệu khoa học về thuốc trừ
sâu và cũng không đưa ra một thông báo gì như đã hứa. Cũng phải lưu ý là thực
hiện một hành động cho một vấn đề mà công luận hầu như chưa biết tới thì rất dễ
thất bại hay bị phản ứng ngược.
3.
Thu
thập dữ kiện: Tìm hiểu những phản đối, phản bác đối
với bạn và xem xét vấn đề của bạn liên quan đến lĩnh vực giáo dục và công luận.
Điều này cần phải có thời gian.
4.
Tìm hiểu quyền của bạn:
Bắt buộc phải biết về những quyền hợp pháp và cả những vi phạm luật hay các trừng
phạt có thể. Tốt nhất là nên hỏi ý kiến một chuyên gia về luật có thiện cảm với
bạn. Bạn cũng nên nhớ là bạn có toàn quyền phát tờ rơi cho những thông tin
không kích động bạo lực.
5.
Chuẩn
bị và lên kế hoạch cho
sự kiện: Bàn về mục tiêu, về độ dài thời gian tiến hành sự kiện và về khả
năng bị giải tán hoặc nguy cơ bị bắt nếu nhà chức trách ập đến. Xác định ngày,
giờ, địa điểm và nơi tiến hành sự kiện. Nên nhớ là luôn có nhiều hành động hiệu
quả mà vẫn hoàn toàn hợp pháp. Và nếu bạn định chiếm giữ một khu phố hoặc muốn
sử dụng các trụ sở, phương tiện công cộng một thời gian thì nên cố gắng đệ
trình yêu cầu trước cho nhà chức trách để được sự cho phép. Đừng nên gặp nhau ở
địa điểm xảy ra sự kiện mà nên ở nơi gần đó để chờ đến khi số lượng người của bạn
đủ một số nào đó thì mới cùng nhau tiến ra nơi tiến hành sự kiện. Nhưng cần phải
tôn trọng giờ đã định (như đã kêu gọi). Bạn sẽ làm gì ở nơi xảy ra sự kiện? Phải
chuẩn bị các câu khẩu hiệu, biểu ngữ, tờ rơi, loa cầm tay, chuẩn bị người phát
biểu, người diễn trò gây chú ý. Chuẩn bị đồ uống, áo mưa,…Phải chuẩn bị đủ các
tiết mục để lấp đầy thời gian dự kiến cho sự kiện để tránh nhàm chán.
6.
Mạng
lưới:
Trao đổi và thông báo cho những người ủng hộ hoặc có thể tham gia cùng bạn. Đề
nghị các cơ quan truyền thông tiến bộ đến đưa tin. Làm mọi thứ có thể để được hậu
thuẫn. Trao đổi với những người có kinh nghiệm để được góp ý, huấn luyện, tập
dượt. Điều đó sẽ giúp cho những người thiếu kinh nghiệm về hành động sẽ an tâm
hơn và hiểu biết hơn.
7.
Truyền
thông: Gửi thông cáo hoặc báo tin cho cơ quan truyền
thông tin cậy. Nhưng không nên tiết lộ hết kế hoạch của bạn, chỉ cần cho họ thông
tin đủ để họ thấy hấp dẫn.
8.
Hãy
tập trung: Một khi đã lên kế hoạch, hãy tập trung hết sức cho
nó! Nếu buộc phải có thay đổi so với kế hoạch ban đầu, cần phải thông báo cho mọi
người cùng một lúc. Chỉ để một số người (tốt nhất là người có kinh nghiệm) ra
quyết định trong những tình huống khẩn cấp và giao thiệp với cảnh sát khi cần
thiết trong lúc xảy ra sự kiện. Đã có những trường hợp thành công ngoài ý muốn
chỉ vì việc giao thiệp với cảnh sát được thực hiện bởi người có kinh nghiệm và
khéo léo và cũng có nhiều sự kiện đã bị thất bại chỉ vì ngược lại. Trước khi
hành động cần gặp lại nhau thêm một lần để xem lại toàn bộ kế hoạch và giải quyết
mọi khúc mắc cuối cùng. Những người tổ chức chính không nên làm thay đổi điều
gì chỉ vì tự bản thân thấy thích.
9.
Các
rắc rối có thể: Kể cả khi hành động của bạn là hợp
pháp thì cảnh sát vẫn có thể sách nhiễu hoặc bắt bớ. Hãy chuẩn bị cho điều đó.
Nếu bạn có giấy phép để tổ chức sự kiện, mặc dù điều này là hết sức hiếm cho “Hành
động Bất bạo động Trực tiếp”, hãy copy ra nhiều bản để phát cho mọi người. Bạn
cũng có thể gặp những người cố áp đặt ý tưởng hành động của họ cho kế hoạch của
bạn. Phải dự tính một kế hoạch để xử lý với những người đó. Tốt nhất là đề nghị
họ có hành động tương ứng với những gì đã được lên kế hoạch và nếu họ từ chối
thì đề nghị họ rời khỏi nơi diễn ra sự kiện, nhưng hết sức tránh sa đà vào cãi
vã và tuyệt đối không xô xát. Khuyến cáo mọi người tránh các hành vi cướp lời,
cãi vã, xô đẩy, gây tổn thương người khác hoặc có bất kỳ hành động phạm luật
nào khác. Hãy nhớ: Hưng phấn, Nhiệt thành
nhưng phải Đoàn kết! Lưu ý mọi người rằng sẽ bị quay phim,
chụp hình và bị đưa lên báo chí để tránh mọi hình ảnh dễ bị hiểu lầm hoặc không
có lợi cho mục đích tiến bộ, ôn hòa của sự kiện. Khi ra về nên đi theo nhóm, ít
nhất phải là 2-3 người.
10.
Hậu sự kiện: Phải chỉ định
người cho những việc diễn ra sau khi kết thúc sự kiện. Cần phải có người giao
tiếp với truyền thông ngay sau sự kiện để tránh nhà chức trách là bên duy nhất
nói về lý do của sự kiện. Phải có người điều phối các vấn đề pháp lý cho sự kiện.
Cần phải có người theo rõi tình trạng các yêu cầu, yêu sách đã được công bố hay
được thực hiện như thế nào. Cuối cùng nên cùng nhau phân tích, bình phẩm, phê
phán, rút kinh nghiệm từ những gì đã xảy ra. Và lại tiếp tục cho những kế hoạch
mới.
Chúc
may mắn!
Người soạn:
Quang Trung
