Phạm Hồng Sơn
Trong tác phẩm Chính trị học (Πολιτικά) viết cách đây hơn
2300 năm, Aristotle đã có những nhận xét thẳng thắn nhưng không mấy sáng
sủa về con người: “con người muốn cầm
quyền mãi mãi”, “luyến ái thường gây chao đảo lòng người”, “con thú dục vọng và tham vọng luôn gây hủ
bại trí não và tâm hồn kẻ cầm quyền, ngay cả khi họ là những người tốt nhất”,
“con người dễ hư hỏng”.[i]
Cũng trên tinh thần cảnh giác đó, năm 1788, trong Luận về
chính quyền (Federalist) số 51,
tác giả Publius[ii]
đã nêu ra nhận định:
“Nếu con người là thiên thần, chính quyền sẽ thừa. Nếu thiên thần
quản trị con người, các phương tiện kiểm soát chính quyền, cả trong lẫn ngoài,
đều không cần.” Vì tất cả chúng ta không phải là thiên thần, hay thánh thần,
Publius viết tiếp một cách sáng suốt và công bằng thế này:
“Nhưng khi phải thiết kế một chính quyền để con người quản trị
con người thì nan giải lớn nhất nằm ở đây: Đầu tiên phải tạo điều kiện để chính
quyền kiểm soát được người bị trị. Tiếp theo là phải buộc được chính quyền tự
kiểm soát được chính nó. Và, chắc chắn, kiểm soát cơ bản đối với chính quyền là
bắt nó phải lệ thuộc vào nhân dân.”
Nhìn vào các chính quyền, với nhiều tên gọi và nhiều “đổi mới”
khác nhau, do người cộng sản thiết kế và dựng lên ở Việt Nam từ trước tới nay,
chúng ta phải công tâm thừa nhận rằng: Lãnh đạo cộng sản Việt Nam đã xuất sắc tạo
ra các phương tiện và điều kiện để kiểm soát chặt chẽ dân chúng - người bị họ
cai trị. Song, vế bên kia, như đề xuất của Publius, hầu như không có một cơ chế
nào để Đảng Cộng sản Việt Nam biết tự tiết chế, kìm hãm những hành vi đục
khoét, sách nhiễu, trấn áp hoặc kiểm soát quá đà nhân dân. Còn, “kiểm soát cơ bản”
- bắt chính quyền phải lệ thuộc vào nhân dân, như Publius nhấn mạnh - thì hoàn
toàn không.
Đến như báo chí tư nhân hợp pháp, đã có nhiều ở thời thuộc Pháp và
có rất nhiều trong thời Việt Nam Cộng Hòa, người cầm quyền cộng sản cũng không
để cho tồn tại, thì nói gì tới những công cụ “kiểm soát cơ bản” khác như hội
đoàn tư nhân, biểu tình, đảng đối lập, tư pháp độc lập hay
bầu cử tự do và công bằng, v.v.
Có lẽ trong sự quẫn bách âu lo cho vận mệnh dân tộc, nhiều người
vẫn đang cố kiên trì đánh tiếng cổ xúy, vận động cho ông này, ông kia, thuộc
phe (giả định) này, phe (giả tưởng) kia lên nắm chức tổng bí thư Đảng Cộng sản
Việt Nam khóa XII. Ngoại trừ các cổ xúy có ngòi bút đã bị xoắn theo chiều bổng
lộc, đã để ngọn lửa ân oán riêng tư bốc quá cao hoặc là một hỗn hợp của cả hai,
những tiếng nói đó, quả thực, không phải không gây cảm kích lòng người.
Nhưng lấy gì để đảm bảo cho những kẻ, là con người chứ không phải thiên
thần, đoạt được quyền trong một chính thể hoàn toàn vắng “kiểm soát cơ bản” gạt
được các dục vọng của bản thân và vượt lên được những hiểm nguy của cá nhân để
phụng sự nhân dân, đất nước?
Lấy gì để chắc chắn những kẻ thâm
như Tàu đã tỏ rõ quyết tâm xâm lược, quen trấn áp, tàn sát chính đồng bào của
chúng sẽ không rắp tâm hăm dọa, mua chuộc, trừ khử mọi mầm độc lập, tiến bộ (nếu
có) trong một chính thể đã thề nguyền “răng môi”, “16 vàng, 4 tốt”?
Ai, đảng cầm quyền nào có thể dựa vào lòng dân khi chính quyền của
họ chuyên chĩa mũi súng “chống khủng bố” vào nhân dân; và luôn gọi đổng nhân
dân tiến bộ là “thù địch”?
Ai? Đảng nào? ⃝
[ii] Publius
là bút danh chung của ba chính trị gia người Mỹ, Alexander Hamilton
(1755-1804), James Madison (1751-1836) và John Jay (1745-1829). Tác giả của bài
luận số 51 này đến nay vẫn chưa xác định được chính xác là ai giữa hai người, Madison
và Hamilton. Các trích dẫn ở đây thuộc bản dịch (chưa xuất bản) của Phạm Hồng
Sơn. Quí vị có thể xem nguyên bản Anh ngữ tại đây.
